Konfucjanizm

Geneza konfucjanizmu

Konfucjanizm to druga wielka religia Chin. Zarówno taoizm, jak i konfucjanizm to religie, które powstały około VI wieku przed Chrystusem i trwają do dziś. Religie te uznawane są nie tylko jako systemy religijne ale także filozoficzne i społeczne. Zarówno konfucjanizm jak i taoizm wywierają ogromny wpływ na życie społeczne Chin.  W tym poście postaram się przybliżyć konfucjanizm. Zacznę od bliższego zapoznania się z postacią  Konfucjusza., która nierozerwalnie wiąże się z  omawiana religią. Konfucjusz (Kong – Fuzi, Mistrz Kong), żył w latach 551 – 479 p.n.e. w księstwie Lu.  Był wędrownym nauczycielem, który poszukiwał władcy, który zechciałby przyjąć jako naukę i przełożyć w praktyczny aspekt życia. Nauczanie Konfucjusza zaowocowało przyjęciem tej religii przez dynastię Han w 206 roku przed Chrystusem i była oficjalną religią tego cesarstwa do 1912 r. (upadek cesarstwa). 

W wyniku praktykowania cnót nagrodą nie jest szczęście wieczne ale zadowolenie z odpowiednio wykonanych obowiązków. Konfucjanizm uznawany jest za religię narodową.

Religia na zasadzie synkretyzmu religijnego czerpie z doktryn innych religii takich jak taoizm czy buddyzm. 

Święte księgi

Przy analizowaniu Konfucjanizmu nie należy zapomnieć o świętych księgach tzw. Pięcioksięgu Konfucjańskim.

Składa się on z następujących dzieł:

- Księgi przemian i - King (księga wieszczbiarska),

- Księga dokumentów historycznych Szu – King (zawierająca dzieje cesarzy),

- Księga wiosen i jesieni Czu – Tsiu (zawierająca dane historyczne),

- Księga pieśni Szy- King (stanowiąca zbiór pieśni ludowych, dworskich oraz hymnów ofiarnych),

- Księgi obyczajów, rytuału i etykiety Li – Ki (opisująca normy życia społecznego i religijnego).

Czteroksiąg Konfucjański jest komentarzem i interpretacją pięcioksięgu.

Doktryna konfucjanizmu

Konfucjusz nie stworzył zupełnie nowej religii, był jedynie reformatorem tradycyjnej religii chińskiej. W myśl tradycyjnej religii chińskiej cześć należało oddawać najwyższemu bóstwo jakim był Tien oraz innym niższym bóstwom. Jednakże dla Konfucjusza najważniejsze było stworzenie systemu etycznego. W myśl konfucjanizmu świt jest podtrzymywany przez trzy siły wszechświata : 

a) tian (niebo),

b) di (ziemia),

c)ren (ludzie).

Niebo stanowi źródło duchowości w konfucjanizmie. Oznacza ono Najwyższy Byt, który sprawuje rządy na świecie. Natomiast w kontekście moralnym jest ono postrzegane jako zasady etyczne. Obie te kwestie są ze sobą ściśle związane, bowiem Niebo jest najwyższe, ponieważ stanowi źródło zasad moralnych, a jednocześnie jest najwyższą zasadą transcendencji. Niebo jako Natura jest związane z koncepcją qi, ktora oznacza życiodajną siłę materialną. Oprócz tego konfucjaniści silnie wierzą w to, że dla każdej dynastii niezwykle ważne jest otrzymanie Niebiańskiego Mandatu, a jego utrzymanie jest niezbędne do pozostania panującej dynastii przy władzy. Dlatego niezbędnego jest otaczanie czcią Nieba, gdyż to własnie tam podejmowane są decyzje dotyczące ludzkiego losu, jak i przemian społecznych.

Niezwykle ważną kwestią jest etyka stworzona przez Konfucjusza czyli tao będące drogą człowieka. Etyka konfucjańska składa się z następujących cnot:

-" Żeń", która oznacza życzliwość i dobroć, jest cnotą bycia człowiekiem,

- ,,I’’ : prawość, człowiek prawy, nie skupia się na korzyściach materialnych

- ,,Li’’ : cnota, rytuały, etykiety, w skład której wchodzą sposoby zachowania związanego ze składaniem ofiar, zawieraniem małżeństw, walki, a także relacje mające porządkować całe życie.  Mianowicie : poddanego do władcy, syna do ojca, młodszego do starszego, żony do męża, przyjaciela do przyjaciela.

- ,,Sze’’ : cnota mądrości oraz cnota odróżniania dobra od zła.

W wyniku praktykowania owych cnót nagrodą jest satysfakcja z właściwie wypełnionego obowiązku. Aktualnie konfucjanizm jest traktowany jako religią chińska. Konfucjusz natomiast jest uważany za założyciela religii, w zamian za co otaczany jest przez wiernych czcią jako nauczyciel.

Rytuały konfucjańskie

W języku chińskim "rytuał" to li, co oznacza obrzędy, ceremonie, wzory moralne.  Konfucjaniści wierzą, że w świecie ludzkim li ma wymiar religijny, społeczny, a także psychologiczny oraz że jego znaczenie rozciąga się do rytuału po etykietę, od praw cywilnych po skodyfikowane obyczaje. od norm postępowania moralne po zmył etyczny w myśleniu, oduczaniu i działaniu. Wymiera religijny li oznacza sposoby, za pomocą których ludzie porozumiewają się z mocami duchowymi. Wyznawcy konfucjanizmu wierzą, iż wykonywanie tańca i muzyki w połączeniu z ofiarami, jest miłe przodkom i duchom. W ten sposób potomkowie mają możliwość oddania czci zmarłym. Kult przodków jest niezwykle ważne  w konfucjanizmie. Rodzina bowiem zajmuje szczególne miejsce w kulturze konfucjańskiej, w której szanowanie własnych przodków stanowi najważniejszy obowiązek człowieka.

Bibliografia

Górski J., Spotkania z religiami, Wyd. Księgarnia św. Jacka, Katowice 2007, s. 69-76.

Yao X.,Konfucjanizm- wprowadzenie, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009, s. 142-203.