Podział religii

W ramach podsumowania dotychczas zaprezentowanych religii postaram się ustematyzować wiedzę z zakresu religioznawstwa. Podziały religii są różne. Wyróżnia się umownie religie Wschodu, nazywane inaczej kosmocentrycznymi lub mistycznymi, to: hinduizm, buddyzm, taoizm, konfucjanizm i religie plemienne. Religie Zachodu, nazywane inaczej teocentrycznymi lub profetycznymi, to: judaizm i islam, będące jednocześnie religiami monoteistycznymi. 

W sposób przystępny postaram się ukazać różnice między dwiema grupami religii, przyjmując jako kryterium pewne zagadnienia. Pierwszym zagadnieniem jest punkt wyjścia. Dla religii Wschodu tym punktem wyjścia jest człowiek. To "ja" dokonuje wysiłku, aby zjednoczyć się z Bogiem. Akcent spoczywa na człowieku, na "ja". W religiach Zachodu Bóg pierwszy wychodzi do człowieka, inicjatywa należy do Boga. W związku z tym powstaje drugi element, a mianowicie idea Boga. W religiach Wschodu Bóg jest tylko jakąś ideą, nawet jeżeli następuje personifikacja, to nie ma jasno sprecyzowanej nauki o Bogu. W religiach Zachodu Bóg jest osobą  ( Jahwe, Allach). Jest równocześnie transcendenty i bliski człowiekowi. 

Kolejnym elementem jest stosunek do prawdy. W religiach Wschodu jest to stosunek synkretyczny, indywidualny. Dominuje relatywizm - istnieje bowiem jedna prawda niedostępna człowiekowi. Wszystkie prawdy, a także religia, są słabym odbiciem tej prawdy. W religiach Zachodu bardzo ważne jest sformułowanie zasad wiary. Można mówić o ortodoksji, czyli o nauczaniu zgodnym z zasadami wiary objawionymi. 

Jeszcze innym elementem jest koncepcja człowieka. Sam obraz człowieka jest odmienny. Religie Wschodu, w ślad za bezosobową wizją Boga, ujmują człowieka jako ducha. Ciało stanowi jedynie "okrycie", które zrzuca jak ubranie. W tym spojrzeniu brak jest więzi między duszą i ciałem.

Inna jest również koncepcja świata. W religiach kosmocentrycznych świat  wyemanował od Boga, w sposób cykliczny rodzi się, dojrzewa i obumiera. Jest w stanie stałego pogarszania się. Stąd częsta negacja świata. W religiach teocentrycznych świat wyszedł z nicości, został stworzony przez Boga, ma koniec, ale osiąga doskonałość. U wyznawców zaś istnieje wiara w budowę lepszego świata.

Niezwykle istotną kwestią jest rola pośrednika. W religiach Wschodu każdy założyciel religii jest '"mędrcem": Budda, Konfucjusz. Sami doświadczyli tego, co głoszą. Liczy się przede wszystkim osobiste doświadczenie nauczyciela. Prorocy (starotestamentalni, Mahomet) przekazuje orędzie nie własne, ale Boga. 

Podział religii 

Zagadnienie	Religie Wschodu	Religie Zachodu
Punkt wyjścia	„ja”	Bóg
Idea Boga	bezosobowy	osobowy
Stosunek do prawdy	synkretyczny	jasno określony
Koncepcja człowieka	Ducha, a ciało jedynie „okrycie”	Jedność duszy i ciała
Koncepcja świata	Świat wyemanował i staje się coraz gorszy, zmierza do nicości	Nastąpi odnowa świata
Pośrednik	Często jest założycielem religii	Instytucja proroka, który mówi w imieniu Boga

Z powyżej analizy wysuwa się wniosek, że istnieją wielkie różnice między religiami teocentrycznymi a kosmocentrycznymi. 

W przypadku chrześcijaństwa natomiast nie można tej religii zakwalifikować do żadnej z grup. Chrześcijaństwo transcenduje obydwie grupy. W religii tej istnieje równowaga między radykalną transcendencją Boga a radykalną immanencją przez tajemnicę Wcielenia. Chrześcijaństwo opiera się na objawieniu historycznym. Osoba Jezusa Chrystusa jest treścią chrześcijaństwa. W żadnej innej religii nie  istnieje Kościół -będący jednocześnie wspólnotą i instytucją. Ponadto to Jezus Chrystus przyniósł nowe spojrzenie na człowieka. Wyznawcy chrześcijaństwa winny kochać każdego człowieka. 

Bibliografia

Górski J., Spotkanie z religiami, Wyd. księgarnia św. Jacka, Katowice 2007, s. 18-21.