Taoizm

Taoizm – system filozoficzno - religijny powstały w Chinach, który mówi o bezosobowym pierwiastku idealnym Tao będącym praźródłem wszystkiego, poznawalnym jedynie przez Jego przejawy (Te). 

W podstawach Taoizmu tkwi założenie dotyczące tego, że człowiek i przyroda są jednym. Nie istnieje zatem podział na człowieka i przyrodę, ani pojęcie boga jako stwórcy.

Taoizm dzieli się na trzy odłamy:

a)      Odłam taoizmu filozoficznego – powstały VI w. P.n.e., założony przez prawdopodobnie Lao-tsy, zwanego Laozi. Opierający się na księdze Tao-te-king (Księga Drogi i Cnoty), zwaną także Daodejing. Inni przedstawiciele: Czuang-Tsy i Lie-Tsy.

b)  Neotaoizm- powstały pod koniec III i na początku IV w n.e. jako odłam taoizmu filozoficznego. Stworzony w celu doprowadzenia do procesu kompatybilności z konfucjanizmem oraz teorią ,,In jang’’ (yin i Yang) : dwie pierwotne, przeciwne sobie siły, które uzupełniają się i są obecne w całym wszechświecie. Jednym z przedstawicieli tej szkoły był Wang Bi.

c)  Taoizm religijny – rozwinięty na przełomie II i III w. N.e. Powstały za sprawą połączenia taoizmu filozoficznego z wierzeniami niższej warstwy społeczeństwa chińskiego.

Podstawowe terminy Taoizmu:

Tao - ,,Tao jest jakie jest’’. Jest to pierwiastek bezosobowy, coś co było wcześniej niż przyroda i tworzy rzeczywistość. Prapodstawa świata, ogólny porządek rzeczy, prawo. Bezosobowy, ponadświatowy absolut. 

Te – elementarna właściwość Tao, charakter etyczny człowieka. Te to sposób na poznanie Tao. Tao poznaje się poprzez jego przejawy, czyli Te. Tao zatem jest punktem pierwotnym powstawania rzeczy, zaś Te jest tym co rzeczy nabywają. Te w człowieku przejawia się w jego cnotach moralnych (miłość do innych ludzi).

Wu-wei – zasada niedziałania jako kluczowy element Tao. Dla człowieka oznacza przyjęcie postawy nie sprzeciwu, podporządkowania się przyrodzie.

Inne założenia Taoizmu:

- Kosmos jest zorganizowanym mechanizmem. Człowiek jest mikrokosmosem, którego części ciała znajdują swoje odzwierciedlenie w kosmosie (makrokosmos)

- Największego nauczyciela znajdziesz w ,,pałacu własnej głowy’’

- Świat nie jest stateczny. Następuje nieustanna zmiana i ruch, która dokonuje się poprzez : pen (narastające wzrastanie) albo hua (przejście ze stanu śmierci w stan życia). Zewnętrznymi aspektami energii Tao są dwie przeciwstawne siły In i Jang, które to uzupełniają się i stanowią fundament ruchu obrotowego przyrody.

- Cywilizacja jest przeciwstawieniem się racjom naturalnego porządku, z tego względu pożądanym stanem jest powrót do natury.

Księga Drogi i Cnoty, Tao-Te King, Daodejing

- Prawdopodobnie Stworzona przez Lao-tzu, Laozi.

- Zbiór aforyzmów, cechujące się niesystematycznością, zgrupowane w 81 rozdziałach.

- Porusza tematy związane z zagadnieniami początku, budulca wszechświata, za które podaję Tao.

- Tao jest bezosobowe, ma charakter prapoczątkowej bezosobowej substancji, pierwiastka idealnego.

- Wnikliwa analiza przemian świata przyrody.

- Dialektyczne formy filozofii.

- Filar zasad etycznych skierowanych do człowieka.

Zasady etyczne zawarte w Księdze Drogi i Cnoty:

- prostota i naturalność.

- wyzbycie się pragnień, pożądliwości, namiętności (co jest drogą do zasady wu-wei, której konsekwencją przyjęcia jest podporządkowanie się przyrodzie).

- obojętność wobec rzeczy doczesnych.

Taoizm religijny:

Założycielem był niejaki Czang-Tao-Ling żyjący w latach 34-156 n.e. Uważany za pierwszego t’ien – szy (Niebiańskiego Nauczyciela

Z taoizmu filozoficznego zaczerpnięta została : Nauka o Tao, Nauka o relatywizmie bytu, życia i śmierci (nieśmiertelność), Nauka wu-wei.

Inne nauki będące sednem taoizmu religijnego:

- Nauka o długowieczności i nieśmiertelności

- W ciele człowieka działa mnóstwo duchów decydujących o normalnym rozwoju organizmu.

- Nieśmiertelność można osiągnąć poprzez rozpoznanie, które duchy jakie funkcje sprawują.

- W celu przedłużania życia stosowano taoistyczne techniki długowieczności .

- Techniki oddechowe i medytacja. Czuang Tsy twierdził, że ludzki oddech zwyczajnie odbywa się poprzez gardło, zaś święty przez całe ciało (oddychanie energią kosmiczną).

- Techniki seksualne, których celem jest zapewnienie sobie długowieczności, żywotności i męskiego potomstwa. Jedna z technik zakłada to, że jeśli powstrzymamy się od ejakulacji w trakcie stosunku seksualnego to mózg zostanie odżywiony poprzez spermę krążącą wewnątrz organizmu.

- Techniki alchemiczne wiązały się z poszukiwaniem kamienia filozoficznego, który miał doprowadzić do osiągnięcia nieśmiertelności.

Panteon Taoizmu Religijnego

Panteon Taoizmu religijnego był synkretyzmem enklitycznego doboru rozmaitych mistrzów duchowych sklasyfikowanych spośród przedstawicieli Religii Wschodu.

Hierarchia kościelna Taoizmu Religjnego

a)      Mnisi taoistyczni – posiadali wykształcenie, przepisywali dzieła taoistyczne tworząc biblioteki, żyli w sposób ascetyczny, przestrzegali celibatu.

b)      Kaznodzieje taoistyczni, nauczyciele, magowie, uzdrowiciele, wróżbiarze – kształceni za sprawą specjalnych kursów przez mnichów, zaspokajali potrzeby religijne ludności, odprawiali uroczystości, nabożeństwa, składanie ofiar bóstwom, nawiązywali kontakt ze światem pozaziemskim.

Bibliografia

 Drozdowicz Z. (red), Zarys encyklopedyczny religii,Wydawnictwo Naukowe UAM Poznań, 1992.
 Górski J., Spotkanie z religiami, Wydawnictwo Księgarnia św. Jacka, s.73-76.
 Kohn L., Taoizm - wprowadzenie, Wydawnictwo UJ, Kraków 2012, s. 64-94.